پرلاشز (Père Lachaise) جای عجیبی است. چه آن را آرامستان پرلاشز بنامیم، چه قبرستان پرلاشز و چه گورستان پرلاشز، مهم این است که اینجا جایی فراتر از محل آرمیدن انسان‌ها است. پرلاشز یک موزه فضای باز است که در خود انسان‌ها و داستان‌هایی جذاب و متفاوت دارد. فارغ از لیست افرادی که در پرلاشز دفن هستند، قبرها به خودی خود جذاب هستند؛ حال چه برسد به اینکه افراد معروف دفن شده در پرلاشز بر جذابیت آن دو چندان افزوده‌اند. اگرچه در سفر به پاریس باید برج ایفل و موزه لوور و کاخ ورسای و اپرای گارنیه و کلیسای نتردام را دید، اما فراموش نکنید پرلاشز پاریس نیز بی‌نظیر است. این مطلب راهنمای بازدید از قبرستان پرلاشز است که بدانید کدام آرامگاه‌ها را در بازدیدتان ببینید.

قبرستان پرلاشز پاریس

پرلاشز نامش را از کشیش معروف دوران لویی چهاردهم، پدر”فرانسیس د لاشز” ( Père François de la Chaise) برگرفته است. لاشز در ساختمان بازسازی شده انجمن عیسی واقع در مکان فعلی قبرستان زندگی می‌کرد و یکی از کاتولیک‌های فرقه انجمن عیسی بود که خود را سربازان دین و سپاه عیسی مسیح می‌دانند. “پدر فرانسیس لاشز” کشیشی بود که شنونده اعترافات پادشاه بزرگ فرانسه لویی چهاردهم بود و از این جهت پدر لاشز نامی شناخته شده برای مردمان آن دوران شد (از آنجا که پدر در زبان فرانسوی “پر” گفته می‌شود، پرلاشز همان پدرلاشز معروف است).

قبرستان پرلاشز از بالا

تاریخچه پرلاشز

زمین‌های پرلاشز در سال 1804 در دوران امپراطوری ناپلئون توسط شهر خریداری و سپس این قبرستان تاسیس شد. ناپلئون این حق را برای تمامی افراد به رسمیت شناخته بود که هر کس فارغ از اعتقادش حق دارد تا به شکلی مناسب (در جایی مناسب) دفن شود. جایی که پرلاشز قرار دارد (داشت)، در آن دوران خارج از شهر پاریس بود و افراد بسیار اندکی تمایل داشتند در چنین جایی دفن شوند. به ویژه آنکه این مکان توسط کلیسا تقدیس نشده بود و مسیحیان معتقد، تمایل نداشتند قبرشان در چنین جایی باشد. برای همین در سال تاسیس، صرفا 13 قبر در آن وجود داشت. اما اتخاذ یک سیاست هوشمندانه باعث شد تا آرام آرام تمایل به تدفین در این قبرستان بیشتر شود. مسئولین قبرستان بقایای دو چهره معروف یعنی “ژان دولا فونتن” و “مولیر” را به این مکان آوردند و نام اینجا را بر سر زبان‌ها انداختند. این باعث شد تا مدفونین در پرلاشز تا سال 1812 به 833 نفر برسد.

 

حرکت مهم اما در سال 1817 اتفاق افتاد؛ زمانی که بقایای اجساد عشاق معروف “هلوئیز” و “آبلارد” به این قبرستان منتقل شد. این شروع رونق پرلاشز شد و کار تا جایی پیش رفت که تعداد مقابر در پرلاشز تا سال 1830 به 33000 قبر رسید. استقبال از تدفین در پرلاشز به نحوی گسترده شد که زمین‌های این قبرستان تا سال 1850 پنج نوبت توسعه یافت و گسترده‌تر شد. امروز بیش از یک میلیون بدن مدفون در این قبرستان وجود دارد که با در نظر گرفتن بقایای خاکستر اجساد سوزانده شده، تعداد مقابر موجود بسیار بیش از آن است.

مدفونین در پرلاشز

هرکس که به اندازه کافی تمکن داشته باشد، امکان دفن شدن در این قبرستان معروف را دارد. بنابراین باید دانست که مدفونین در پرلاشز صرفا چهره‌های سرشناس نیستند. با این حال معروفیت امروز پرلاشز و تبدیل شدنش به یک جاذبه گردشگری دو علت مهم دارد:
قبرهای مشاهیر: چهره‌های سرشناس فرانسوی و بین‌المللی مدوفون در پرلاشز
قبرهای مشهور: قبرهایی جذاب که فارغ از معروفیت افراد دفن شده، خود قبرها یک اثر هنری و دیدنی‌ است.
البته نباید فراموش کرد که بعضی از قبرها ترکیبی از دو نوع بالاست؛ یعنی قبرهای مشهوری که اتفاقا یکی از مشاهیر در آنها دفن شده‌اند.

• 

• 

• 

در اینجا بخشی از قبرهای افراد سرشناس و همچنین قبرهای جذاب پرلاشز را مرور می‌کنیم. فراموش نکنید که بیش از یک میلیون قبر در پرلاشز پاریس وجود دارد و لیست قبرهای معروف می‌تواند بسیار طولانی‌تر از این لیست حاضر باشد. اینجا صرفا به برخی از مقابر معروف پرداخته شده است.

قبرهای مشاهیر

آرامگاه هلوییز و آبلارد

اغراق نیست که این مقبره دو نفره را مهمترین مقبره قبرستان پرلاشز بدانیم. آنگونه که در تاریخچه پرلاشز شرح دادم، انتقال بقایای اجساد این زوج به پرلاشز دلیل مهم رونق این قبرستان بود. هلوئیز و آبلارد (Héloïse and
Abaelardus) عشاقی بسیار معروف از قرن 11 و 12 میلادی هستند که داستان عشق‌شان برای فرانسوی‌ها جایگاهی شبیه به جایگاه لیلی و مجنون را برای ما دارد. آرامگاه این دو دارای یک بنای یادبود با مجسمه‌هایی آرمیده از آنها در کنار هم است.

• 

• 

آرامگاه مولیر

ژان باتیست بوکلن نویسنده مشهور فرانسوی که در قرن هفدهم همزمان با لویی سیزدهم می‌زیست، یکی از دو چهره معروفی است که در اوایل تاسیس قبرستان پرلاشز به این مکان منتقل شد. بوکلن که به نام مولیر (Molière) معروف است، یکی از ماندگارترین چهره‌های ادبیات و نمایشنامه نویسی فرانسه محسوب می‌شود و شاهکارهایی نظیر “خسیس”، “بیمار خیالی” و “دون ژوان” از آثار اوست. او ابتدا در قبرستان سنت ژوزف پاریس دفن شده بود.

ژان دو لا فونتن

نویسنده و حکایت نویس سرشناس قرن هفده فرانسه را شاید ما کمتر در ایران می‌شناسیم، اما جالب است که یکی از حکایت‌هایش را تقریبا همگی ما به خوبی خوانده‌ایم و حتا ترجمه موزون فارسی‌اش را حفظیم. شعر “روباه و زاغ” سروده حبیب یغمایی در واقع ترجمه‌ای از شعر ژان دولافونتن است (Jean de La Fontaine) که در کتاب فارسی ما به چاپ رسیده، اما متاسفانه هرگز به این موضوع اشاره‌ای نشده است. “افسانه‌های لافونتن” شناخته شده‌ترین کتاب او در ایران است.

جیم موریسون

جیمز داگلاس موریسون (James Douglas Morrison) آمریکایی یکی از خواننده‌های ماندگار تاریخ موسیقی است. موریسون از اعضای گروه معروف راک “دورز” بود و طرفداران بیشماری داشت. صدای خاص او باعث شد تا خیلی‌ها او را در لیست 100 خواننده برتر تاریخ بدانند؛ هرچند که نمی‌توان از ضریب هوشی بالای او و همچنین سایر فعالیت‌های هنری‌اش صرف نظر کرد. او در سن 27 سالگی در اثر مصرف مواد مخدر در پاریس درگذشت و در پرلاشز دفن شد. اطراف مقبره او به دلیل تجمع هوادارانش، اغلب مسدود است و هوادارانش با چسباندن آدامس به درخت کنار قبرش به سراغ او می‌روند.

• 

• 

• 

فردریک شوپن

شوپن (Frédéric François Chopin) یکی از نوابغ تاریخ موسیقی جهان است. او که در لهستان کشور زادگاهش به موتزارت ثانی معروف است، سال‌های زیادی از عمرش را خارج از وطن (از جمله در پاریس) زندگی کرد. او با یک وام در پاریس آپارتمانی خرید و به دلیل شرایط نامناسب جسمانی‌اش بواسطه بیماری، از خواهر و خانواده خواهرش خواست تا در مجاورت او زندگی کنند. اما طولی نکشید که بیماری بر او غلبه کرد و بدنش را در پرلاشز به خاک سپردند. هرچند که قلب شوپن بنا به وصیتش توسط خواهر او به لهستان بازگردانده شد. بر روی قبر شوپن الهه باستانی موسیقی ائوترپه چنگی شکسته در دست دارد.

اسکار وایلد

“یک بوسه می‌تواند زندگی یک انسان را نابود کند”! این یکی از جملات معروف نویسنده شهیر ایرلندی اسکار وایلد (Oscar Wilde) است. او یکی از نویسندگان و نمایشنامه‌نویسان سرشناس انگلیسی زبان است که در دوران زندگی، شهرتش بیشتر تحت تاثیر تمایلات همجنس-گرایانه و محاکمه‌اش بود. او پس از مرگش ابتدا در گورستان دیگری در پاریس دفن شد اما در اوایل قرن بیستم به محل فعلی منتقل شد. سنگ قبراو سالها بوسه‌گاه بازدید کنندگان بود و آثار رژلب خانم‌ها باعث تخریب این سنگ شده بود. اما با تمهید صورت گرفته، این سنگ در حال حاضر با شیشه محافظت می‌شود.

جواکینو روسینی

آهنگساز سرشناس ایتالیایی “روسینی” (Gioachino Antonio Rossini) کسی است که یکی از پر اجراترین اپراهای ساخته شده تاریخ از آن اوست. او اپرای آرایشگر شهر سویل را برای اپرانامه سزار استربینی ساخت که یکی از ماندگارترین کمدی موزیکال‌های تاریخ شناخته می‌شود. او در طول زندگی‌اش سال‌ها در پاریس حضور داشت که یکی از این حضورها به سال‌های پایانی عمرش بازمی‌گردد. مراسم تدفین او در کلیسای تثلیث مقدس در پاریس برگزار و سپس در پرلاشزدفن شد.

پل ژاک ایمه بودقی

هنرمند بنام فرانسوی “بودقی” (Paul Jacques Aimé Baudry) متولد غرب فرانسه بود که توانست برنده جایزه رم (بورسیه‌ای که از زمان لویی چهاردهم به هنرمندان مستعد اعطا می‌شد) باشد. او از این طریق امکان تحصیل هنر در رم را به دست آورد و هنرش نیز تحت تاثیر ایتالیا پرورش یافت. معروفیت بودقی بیشتر بخاطر آثاری است که در دکور بناهای مختلف خلق کرد. شاهکار او را می‌توان نقاشی سقف سالن بزرگ اپرای گارنیه پاریس دانست که در آن لحظاتی از تاریخ موسیقی را به تصویر کشیده است. قبر بودقی از مقابر جذاب پرلاشز است و مجسمه‌ها و تزئینات روی قبر نشان دهنده هنرمند نقاش مدفون در این محل است.

آرامگاه بودقی

ژاک لویی دیوید

نقاش سرشناس دوران پرهیاهوی انقلاب فرانسه ژاک لویی دیوید (Jacques-Louis David) هنرمندی است که آثار معروف فراوانی را خلق کرده است. ارتباط نزدیک او با ناپلئون باعث شد تا نقاشی معروف ناپلئون در حال عبور از آلپ و همچنین تاجگذاری ناپلئون را او نقاشی کند. هرچند که به قدرت رسیدن دوباره پادشاهان فرانسه باعث شد تا او ناچار به تبعیدی خودخواسته به بروکسل شود؛ چرا که او به اعدام لویی شانزدهم پادشاه واپسین فرانسه پیش از انقلاب رای داده بود. او در بروکسل از دنیا رفت و همانجا نیز دفن شد؛ اما قلبش به سرزمین مادری بازگشت و در کنار قبر همسرش در پرلاشز دفن گردید.

ژریکو (Théodore Géricault) یک نقاش نابغه فرانسوی بود که درست بلافاصله بعد از انقلاب فرانسه به دنیا آمد و خیلی زود در 33 سالگی از دنیا رفت. اما او در همین دوره کوتاه آثاری ماندگار را خلق کرد که تا همیشه نامش را در تاریخ هنر ماندگار شد. “کلک مدوسا” (قایق الواری مدوسا) شناخته شده‌ترین اثر او است که داستانی واقعی را به شکلی اثرگذار به تصویر کشید و بر شهرتش بسیار افزود. مجسمه برنزی او که قلم مو در دست دارد، بر روی قبر او در پرلاشز خودنمایی می‌کند.

اونوره دو بالزاک

بالزاک (Honoré de Balzac) نویسنده پرکار و معروف فرانسه بود که در نیمه اول قرن نوزدهم زندگی می‌کرد. او به انعکاس واقعیت‌های جامعه در داستان‌هایش می‌پرداخت و از این بابت او را از بزرگان رئالیسم یا واقعگرایی ادبی می‌دانند. او در کتاب‌ها و داستان‌های پر تعدادش همانند یک آینه طبقات مختلف جامعه فرانسه را در قالب شخصیت‌های داستان‌هایش منعکس کرده است. آثاری نظیر زنبق دره، اوژنی گرانده، آرزوهای برباد رفته و باباگوریو از آثار شناخته شده او در ایران هستند. سردیسی از بالزاک بر روی قبر او در پرلاشز قرار دارد و این قبر از معروف‌ترین مقابر این قبرستان است.

مارسل پروست

شاید بتوان پروست (Marcel Proust) را نویسنده طولانی‌ترین رمان دنیا قلمداد کرد. “در جستجوی زمان از دست رفته” عنوان مشهورترین کتاب مارسل پروست است که با داشتن 1 میلیون و 200 هزار کلمه و در برگرفتن حدود 4200 صفحه رکورد طولانی‌ترین رمان جهان را به پروست داده است. او از چهره‌های سرشناس پرلاشز است اما قبری بسیار ساده را در این قبرستان معروف دراختیار دارد.

ویکتور نوآر

ویکتور نوآر (Victor Noir) نویسنده و خبرنگار پر حاشیه‌ای بود که همزمان با دوران قدرت خاندان بناپارت می‌زیست. نزاع دو روزنامه فرانسوی یکی از جناح تندرو مخالف حکومت و دیگری از جناح موافق در نهایت به یک نزاع فیزیکی و کشته شدن ویکتور نوآر به دست پی‌یر بناپارت (برادرزاده ناپلئون بناپارت و پسرعموی ناپلئون سوم) منجر شد. در مراسم تدفین او بیش از 100.000 نفر حضور داشتند. پس از تدفین، قبر او آرام آرام به سمبل باروری در بین زنان فرانسه تبدیل شد و از همین جهت بخش‌هایی از مجسمه روی قبر توسط زنان لمس می‌شود؛ زنانی که خواهان داشتن یک رابطه بهتر و باروری هستند.

ادیت پیاف

گنجشک کوچولو نام شناخته شده‌ای برای فرانسوی‌ها است. این لقب خواننده معروف و محبوب فرانسوی‌ها بود که به دلیل هیکل کوچکش به او این لقب را داده بودند. پیاف (Édith Piaf) را نه تنها فرانسویان، بلکه دشمن‌شان در جنگ یعنی آلمانی‌ها هم او را دوست داشتند و به او اجازه می‌دادند تا برای اسرای فرانسوی بخواند. ترانه “زندگی به رنگ صورتی” و “ترانه حسرت هیچ چیز را نمی‌خورم” دو تا از ماندگارترین آهنگ‌های فرانسوی تاریخ توسط پیاف خوانده شده است. پیاف در مقبره خانوادگی خود دفن شده است.

ژرژ رودنباخ

رودنباخ (Georges Raymond Constantin Rodenbach) نویسنده و خبرنگار بلژیکی بود که ده سال پایانی عمرش را در شهر پاریس زندگی کرد. او به عنوان خبرنگار مجله بروکسل در پاریس فعالیت می‌کرد اما دلیل اصلی شهرتش بخاطر رمان‌ها و داستان‌های کوتاهی است که می‌نوشت. معروف‌ترین اثر او را “بروژ شهر مرده” می‌دانند. مقبره او در پرلاشز یکی از خاص‌ترین مجسمه‌ها را دارد که انگار سنگ قبر را شکافته و گلی را پیشکش کرده است.

فرانسیس راسپای

شیمیدان، فیزیکدان، طبیعت‌شناس، حقوقدان، روانشناس و البته سیاستمدار سوسیالیت فرانسوی “راسپای” (François-Vincent Raspail) چهره‌ای سرشناس در تحولات اجتماعی قرن نوزدهم فرانسه بود. او رئیس جامعه حقوق بشر فرانسه بعد از انقلاب دوم و کاندیدای ریاست جمهوری فرانسه (در دوران جمهوری دوم) بود اما سال‌های زیادی از عمرش را قبل و بعد از این کاندیداتوری در زندان گذراند. راسپای همسرش را هنگامی که در زندان بود از دست داد؛ به همین جهت آرامگاهش شبیه به یک زندان ساخته شده که همسرش بیرون از سلول ایستاده و دستش را به سمت پنجره دراز کرده است.

دومنک ویوانت

بارون دنون (Dominique Vivant, Baron Denon) نویسنده، هنرمند و دیپلمات فرانسوی بود که سالهای جوانیش را در حال و هوای انقلاب فرانسه گذراند و همزمان با امپراطوری ناپلئون مسئولیت مهمی را برعهده گرفت. در این دوران موزه لوور در حال توسعه و گسترش بود و او نخستین فردی بود که به عنوان مدیر موزه لوور توسط ناپلئون منصوب شد. او از سال 1802 تا 1814 که بازنشسته شد به مدت 12 سال این مسئولیت را برعهده داشت. قبر او درست در مقابل قبر فردریک شوپن لهستانی قرار دارد.

فلیکس فرانسوا فوره

فلیکس فوره (Félix François Faure) هفتمین فردی بود که در جایگاه رئیس جمهور در فرانسه خدمت کرد. پس از ماجراهای طولانی تغییر و جابجایی قدرت بین هواداران جمهوری، سلطنت و امپراطوری، در نهایت در نیمه دوم قرن نوزدهم جمهوری در فرانسه حاکم شد و فوره آخرین رئیس جمهور فرانسه در قرن نوزدهم بود که تا سال 1899 قدرت را در دست داشت. بر روی قبر او در پرلاشز مجسمه‌ای از او قرار دارد که در آرامش آرمیده است.

الکساندر فالگی‌یر

مجسمه‌ساز زبردست قرن نوزدهم فرانسه “فالگی‌یر” (Alexandre Falguière) یکی از برندگان بورسیه معروف فرانسوی‌ها یعنی جایزه رم بود. او در طول دوران هنری‌اش آثار برجسته بسیار زیادی را خلق کرد که بیش از 10 اثر او در حال حاضر در موزه اورسی به نمایش درآمده است. قبر او چند نقش برجسته را دربر دارد که بزرگترین آنها نقش برجسته‌ای از یک زن نیمه عریان است.

احمد کایا

خواننده سرشناس ترک که از او با لقب “دموکرات خسته” یاد می‌شد، تنها چند ماه پس از نقل مکان از ترکیه به فرانسه، میهمان دائمی پرلاشز شد. کایا (Ahmet Kaya) خواننده‌ای معترض و آزادیخواه بود که با کمک همسر فرانسوا میتران رئیس‌جمهور فرانسه توانست در فرانسه ساکن شود. اما خیلی زود پس از این نقل مکان چشم از جهان فرو بست وسئوالی بزرگ در ذهن علاقه‌مندانش برای این کوچ زودهنگام ایجاد کرد. سنگ قبر او همواره پر از شاخه‌های گلی است که طرفدارانش با آنها به دیدارش می‌آیند.

قبرهای مشهور

سمبل درد

یکی از معروف‌ترین مجسمه‌های پرلاشز مجسمه بانویی غمزده است که بر قبر سباستین گولو ایستاده است. این طور گفته می‌شود که انگار این مجسمه بیوه اوست که چنین با رفتنش غرق در ماتم شده است.

عشق تا مرگ

جایی از پرلاشز می‌توان مجسمه‌ای را دید که بر روی قبر آرمیده، در حالیکه ماسکی از همسرش با لبخند را در دست دارد. این قبر فرناند آربلو (Fernand Arbelot) است که اطلاعات زیادی درباره او در دست نیست.

دستها

از درون یکی از مقابر پرلاشز، دو دست بیرون آمده است. یکی دست مرد و دیگری دست یک زن است که محکم درهم گره خورده‌اند. این قبر یک آرامگاه خانوادگی است و به خانواده P.Legay تعلق دارد.

یادبود قبرستان

انجمنی فرهنگی با نام انجمن محافظت از میراث مراسم آئینی خاکسپاری در فرانسه وجود دارد که با استفاده ازیکی از نمادهای مدرن دنیای امروزی یعنی دوربین، بنای یادبودی را به شکل یک قبر ایجاد کرده‌اند.

صادق هدایت

نه تنها صادق هدایت سرشناس‌ترین ایرانی مدفون در پرلاشز است، بلکه حتا می‌توان اسم او را در لیست اصلی چهره‌های سرشناس مدفون در پرلاشز دانست. هدایت نویسنده‌ای شهیر بود که شاید کمی از زمانی که در آن می‌زیست، جلوتر بود. او 4 ماه پایانی عمرش را در پاریس بود و در همین شهر تصمیم به خودکشی و گرفت و به تاریخ پیوست. قبر هرمی شکل هدایت برای علاقه‌مندان او بسیار آشنا است.

غلامحسین ساعدی

چهره ایرانی سرشناس دیگر که در پرلاشز دفن شده، غلامحسین ساعدی است. او نویسنده بود و 7 سال پایانی عمرش را در پاریس زندگی کرد. نمایشنامه‌های ماندگار زیادی از او به یادگار مانده که “آی با کلاه، آی بی کلاه” نمونه‌ای موفق از آنهاست.

سایر ایرانیان مدفون در پرلاشز

وسعت قبرستان پرلاشز، کار را برای شناسایی همه ایرانیان دفن شده دراین قبرستان دشوار کرده است. اما منیر وکیلی خواننده اپرا (همسر عبدالمجید مجیدی از دولتمردان پیش از انقلاب)، احمد فرهنگی و پوران فاتح زوج موسس بنیاد غیر انتفاعی فاتح، عیسی بهادری موسس هنرستان هنرهای زیبای اصفهان و تعدادی از فعالان سیاسی پیش از انقلاب را می‌توان جزو چهره‌های شناخته شده ایرانی مدفون در پرلاشز دانست.

• 

• 

گالری تصاویر

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

•