عادات بد در سفر

به سفر که می‌رویم، دانسته و نادانسته رفتارهایی را با خود به همراه داریم که برآمده از عادت‌های ما است. همه ما در زندگی روزمره عادت‌هایی داریم که ناخوداگاه به انجام دادن آنها مشغولیم و چندان به آثار این رفتارهای از سر عادت، فکر نمی‌کنیم. این عادات، خود دو دسته هستند. یکی عادت‌هایی که انجام آنها در هر زمانی، چه در زندگی روزمره و چه در سفر خوشایند نیست و دیگری عاداتی که انجام آن در زندگی روزمره بدون ایراد است، اما انجام همان عادات همیشگی در سفر، ناخوشایند به نظر می‌رسد. در این نوشته عاداتی را مرور می‌کنیم که نه تنها ترک آنها موجب مرض نیست! بلکه کنار گذاشتن آنها در سفر می‌تواند در افزایش کیفیت سفرمان تاثیرگذار باشد.

دیر بیدار شدن

جدا از سفرهای آرامش محور (Relaxation) که استراحت بخش اساسی و شاید دلیل اصلی سفر است، در سایر سفرها (به ویژه سفرهای فرهنگی) باید طوری برنامه‌ریزی کرد که از روشنایی روز، بهره بیشینه را برد. امکان سفر به بعضی از مقاصد به سختی فراهم می‌شود و بسیار اشتباه است اگر در عمر کوتاهِ سفر، خواب صبحگاهی را جایگزینِ بیشتر دیدن و بیشتر کشف کردن کنیم. اگر سفر به مقاصد فرهنگی و تاریخی را انتخاب می‌کنید، سعی کنید دیر بیدار شدن را برای چند روز ترک کنید.

پرخوری

صبحانه‌ای که در هتل‌ها سرو می‌شود، گاهی بلای جان مسافرانی می‌شود که غذا دوست هستند. تنوع خوردنی‌های بوفه صبحانه هتل‌ها و یا جذابیت ویترین مغازه‌های شیرینی فروشی و خوردنی‌های جذاب دیگر، باعث می‌شود که بعضی‌ها بیشتر از اندازه معمول بخورند. بعضی که پا را فراتر می‌گذارند و وعده غذایی خود را در سفر، به خوردن صبحانه محدود می‌کنند و طوری این یک وعده را می‌خورند که تا شب احساس گرسنگی نکنند. جدا از اینکه از جنبه عمومی این رفتار مناسبی محسوب نمی‌شود، بلکه از بابت کیفیت سفر نیز باعث می‌شود تا در هنگام برنامه‌ها و بازدیدهای روزانه به واسطه ناراحتی‌های گوارشی احتمالی، کیفیت پایین‌تری درک شود. به طور کلی در سفر، همه خوردنی‌ها و وعده‌ها و میان‌وعده‌ها باید در حجم کم استفاده شود تا چابکی همواره حفظ شود.

تکرار تجربه‌های همیشگی

بعضی از ما عادت داریم که فقط آنچه که قبلا تجربه کرده‌ایم را دوباره تجربه کنیم و خود را از تجربه‌های جدید محروم می‌کنیم. سفر بهترین فرصت برای کشف چیزهایی است که تا به حال تجربه نکرده‌ایم. متاسفانه در بسیاری از سفرهای خارجی، برخی از مسافران دو عادت بد را تکرار می‌کنند. یکی آنکه برخی برای اکثر وعده‌های غذایی، تنها به یک رستوران خاص می‌روند و فقط یک غذای خاص را می‌خورند. دیگر اینکه برخی نیز به جای آنکه به تجربه غذاهای محلی شهر و کشور مقصد اهمیت بدهند، همه وعده‌های غذایی‌شان را با کنسروها و غذاهایی که از مبدا آورده‌اند، سر می‌کنند و به جای نوشیدن نوشیدنی‌های سنتی مقصد، به چای لیپتون بسنده می‌کنند. به این فکر کنید که یک گردشگر خارجی به ایران بیاید و به جای تجربه کردن دیزی و قرمه سبزی و کشک و بادمجان، از شهر مبدا سوسیس و کالباس بیاورد و به جای نوشیدن گل‌گاوزبان و چای دارچین، فقط قهوه فوری بنوشد.

لذت نبردن از لحظه

وجود انواع و اقسام دوربین‌ها، باعث شده تا ما در سفرهایمان بسیاری از لحظات ناب را از دست بدهیم. در بیشتر دقایق بازدید از دیدنی‌های مختلف، ما از پشت دریچه دوربین‌هایمان به زیبایی‌ها می‌نگریم و لذت بردن را به دیدن تصاویر در آینده موکول می‌کنیم. حال آنکه باید با ایجاد یک تعادل مناسب بین «در لحظه بودن» و «ثبت خاطرات»، لذت در لحظه بودن را به اندازه مطلوب چشید. بعضی از مسافران، متاسفانه سفر را در گرفتن عکس یادگاری در کنار جاذبه‌های شناخته شده خلاصه می‌کنند و هرگز از سطح سفر به عمق آن نمی‌روند.

اسراف

موضوعی که مدت‌ها است از سوی متولیان جهانی گردشگری بر روی آن تاکید می‌شود، تحقق «گردشگری پایدار» (Sustainable Tourism) است. هر یک از ما وقتی که در سفر هستیم و جامه یک گردشگر به تن می‌کنیم، نقشی محوری در تحقق این مسئله مهم ایفا می‌کنیم. شاید بسیاری از ما در استفاده از آب، برق و یا منابع و خدمات عمومی که در هتل‌ها در دسترس است، به استفاده صحیح و به اندازه فکر نمی‌کنیم. چرا که برای آب و برقی که در اتاق هتل استفاده می‌کنیم و یا برای تعداد حوله‌ای که کثیف می‌کنیم، هزینه جداگانه‌ای پرداخت نمی‌کنیم. اما اگر مدنظر داشته باشیم که ما در کره زمین با چه محدودیت‌ها و یا معضلاتی مواجه هستیم، آنگاه به طور حتم تلاش خواهیم کرد که در عین لذت بردن از خدمات در دسترسمان، لطمه‌ای به منابع زمین نزنیم و در گسترش معضلات زیست محیطی نقشی ایفا نکنیم.

بدون مطالعه سفر رفتن

به این فکر کنید که غذایی را می‌خورید که نمی‌دانید از چه چیزهایی تشکیل شده است. شاید بتوانید صرفا از چشیدن طعم و بو کشیدن آن لذت ببرید، اما اگر ذهن جستجوگری داشته باشید حتما به این فکر می‌کنید که عناصر تشکیل دهنده آن غذا چه بوده و یا حتا برای پیدا کردن پاسخ این سئوال تلاش خواهید کرد. اما بسیاری از ما وقتی که برای بازدید شهرها و جاذبه‌های مهم به سفر می‌رویم، هیچ زمانی را برای مطالعه قبل از سفر اختصاص نمی‌دهیم تا در سفر بهره‌مندی بیشتری داشته باشیم. ما اغلب عادت به دیدن و عبور کردن داریم و برای ورود به لایه‌های عمیق‌تر کمتر وقت می‌گذاریم. برای درکِ بیشتر این عادت که اغلب ما به آن مبتلا هستیم، باید نگاهی به آلبوم عکس‌های سفرهایمان بیندازیم و ببینیم راجع به آنچه که با آنها عکس یادگاری گرفته‌ایم چه می‌دانیم؟

بی‌احترامی به جامعه میزبان

هر مجموعه، شهر، کشور و به طور کلی هر جامعه میزبانی، دارای قوانینی متناسب با فرهنگ و آیین خودش است. این قوانین شامل قوانین اجتماعی و یا آداب و رسوم و آئین‌های دینی و فرهنگی مختلفی است که حتا ممکن است برخی از آنها نانوشته باشد. این آیین‌ها و قوانین ممکن است با آنچه که ما در جامعه خود تجربه کرده‌ایم و به آن عادت داریم، کاملا متفاوت و یا حتا متضاد باشد. متاسفانه گاهی برخی از مسافران بدون توجه به قوانین محلی، اقدام به انجام رفتارهایی می‌کنند که برآمده از فرهنگی است که خود به آن تعلق دارند و در نتیجه چالش‌هایی نه چندان جالب پیش می‌آید. فرض کنید که یک گردشگر خارجی به ایران بیاید و قانون رعایت حجاب در اماکن عمومی را رعایت نکند. شکی نیست که چنین امری یک بی‌احترامی به قوانین اجتماعی و دینی جامعه میزبان محسوب می‌شود. پس به خاطر داشته باشیم که عادت‌هایی که در جامعه خودمان کاملا مقبول و منطقی است، ممکن است در سفرمان برای جامعه میزبان معنای خوشایندی نداشته باشد و انجام آن تبعاتی را در پی داشته باشد.

مجید عرفانیان

پی نوشت:

• این مطلب در صفحه ۱۸ ویژه نامه سفر روزنامه شرق به تاریخ سوم اسفند ماه هزار و سیصد و نود و چهار با عنوان «ترک عادت موجب نفع است!» به چاپ رسیده است.

• تمامی عکس های این مطلب از منابع اینترنتی استفاده شده است.