عجیب ترین موزه های دنیا را میشناسید؟ در میان پنجاه و پنج هزار موزه کوچک و بزرگی که به طور تقریبی در سرتاسر دنیا وجود دارد، موزههایی هستند که کمی عجیب و غریبتر از موزههای عادیاند. موزههایی که با ایدههایی خاص به وجود آمدهاند و اتفاقا بسیار هم مورد توجه واقع شدهاند.
عجیب ترین موزه های دنیا را میشناسید؟ در میان پنجاه و پنج هزار موزه کوچک و بزرگی که به طور تقریبی در سرتاسر دنیا وجود دارد، موزههایی هستند که کمی عجیب و غریبتر از موزههای عادیاند. موزههایی که با ایدههایی خاص به وجود آمدهاند و اتفاقا بسیار هم مورد توجه واقع شدهاند. اگر با شنیدن نام موزه، چنین تداعی میشود که باید آثاری تاریخی یا تاریخچهای از یک چیز و یا آثار هنری متمایز را ببینیم، این موزهها – که تعدادشان نیز هر روز در حال افزایش است – بازدید کنندگانشان را برای بازدید از چیزهای متفاوتی فرا میخوانند.
در بخش اول این مطلب سه موزه را که با ایدههایی متفاوت تشکیل شدهاند مرور میکنیم و سپس به ارائه ایدههایی برای ایجاد موزه میپردازیم.
موزه روابط از هم گسسته!
بگذارید عجیب ترین موزه های دنیا را با روابط انسانی شروع کنید. موزه عجیب روابط از همگسسته (یا روابط شکست خورده) با عنوان انگلیسی Museum of Broken Relationships موزهای است که بر اساس ایده یک زوج پس از پایان رابطهشان به وجود آمد. این زوج هنرمند که یکی کارگردان و دیگری مجسمهساز بود، تصمیم گرفتند اشیائی را که یادآور خاطرات عشقشان و رابطهشان بوده را در قالب یک مجموعه نگه دارند.
موزه روابط از هم گسستهاین ایده بسیار مورد استقبال قرار گرفت و افراد دیگری نیز به این زوج پیوستند و اشیائی که به روابط پایان یافتهشان مربوط بود را به این مجموعه افزودند. این مجموعه پس از سفر به شهرهای مختلف دنیا در یک ساختمان در زاگرب کرواسی در قالب موزه به نمایش درآمدهاند. جذابیت این موزه نه تنها آن را به یک موزه پر بازدید تبدیل کرده، بلکه موزه مشابهی نیز با همین نام در لسانجلس ایجاد شده است.
موزه علم-هنر
اولین موزه دنیا که در آن علم و هنر به صورت پویا با هم به تعامل میپردازند، یکی دیگر از عجیب ترین موزه های دنیا است. موزه علم-هنر (ArtScience) در سنگاپور جایی است که هم آنچه که در داخلش به نمایش درآمده خاص و متفاوت است و هم ساختمانش طرحی مفهومی و خاص دارد. بنای باشکوه این موزه انگار که از یک دست باز الهام گرفته و به سرعت پس از ساخته شدن تبدیل به یکی از نمادهای سنگاپور شده است.
در داخل این موزه نیز بازدید کننده میتواند تجربههای بسیار بسیار متفاوتی را داشته باشد. در اتاقها و سالنهای مختلف این موزه، با استفاده از اسکرینها و نمایشگرهای مختلف و همچنین استفاده هوشمندانه از عنصر نور و تاریکی، بازدید کننده را در معرض تجربهای میگذارد که هرگز مشابه آن را ندیده است. استفاده از ریسمانهای نوری و بازی با نور از طریق بُعد دادن به آن، تصاویر و فضاهایی را خلق میکند که تنها و تنها با بازدید از این موزه خاص قابل تجسم و درک است.
موزه هنر بد
موزه هنر بد در ماساچوست آمریکا (The Museum of Bad Art) برخلاف سایر موزههای دنیا که آثار جذاب و متفاوت را به نمایش میگذارد، رویکرد متفاوتی دارد. این موزه با ایدهای عجیب به سراغ آثاری رفته است که دارای ارزش هنریاند اما ضعفهای اساسی در این آثار وجود دارد و اینگونه در لیست عجیب ترین موزه های دنیا قرار گرفته است.
تعریف موزه از آثاری که به نمایش گذاشته این است: این آثار آنقدر بدند که نمیتوان آنها را ندید! بعد از آنکه موسس این موزه یک نقاشی زشت را به دور انداخت، ناگهان این فکر به ذهنش خطور کرد که به جای دور انداختنش، آن اثر و آثار مشابهش را در معرض دید دوستانش قرار دهد. استقبال از این موضوع باعث گسترش این فکر و جمعآوری آثار بیشتر شد و پس از گذشت سالها، آرام آرام این موزه به ابعاد گسترده امروزیاش رسید. آثار این موزه اغلب دارای اشتباهاتی فاحشاند که نمیتوان درک کرد هنرمند چرا چنین اشتباه مضحکی را در اثرش انجام داده است؟!
ایدههایی برای موزه
موزه سفر
با آنکه معمولا افراد در «سفر» به «موزه» میروند، اما موزهای وجود ندارد که برای «سفر» به «موزه» بروند. هر روز که به پیش میرویم، سفر جایگاه بالاتری در روزگار امروزی پیدا میکند و تعداد سفرها و مقاصد سفرها بیشتر و متنوعتر میشود، اما گذشتهی سفر داستانی کاملا متفاوت را پشت سر گذاشته و دیدن این تاریخچه بسیار جذاب است. به موزهای فکر کنید که روایتی تصویری یا حتا بازسازی شده از نخستین سفرهایی که در تاریخ انجام شده را در معرض نمایش قرار دهد. همه ابزارها، وسیلهها و وسایط حمل ونقل که به تسهیل سفر به هر شکلی کمک کردهاند میتوانند بخشی از این موزه باشد.
بعضی از اختراعات، تحولات عظیمی را در سفر به وجود آوردهاند که بیشک جایگاهی ویژه در این موزه خواهند داشت. این موزه میتواند در ابعاد کشوری (مثل موزه سفر در ایران) یا در ابعاد جهانی (موزه سفر در جهان) ایجاد شود.موزه عروسک
عروسکهای زیادی در حافظه ذهنی ما وجود دارند که با آنها یا با فیلمها و قصههای آنها بزرگ شدهایم. اما بعضی از این عروسکها هرگز خارج از قاب تلویزیون دیده نشدهاند. ساختن موزهای با رویکرد جذب کودکان ایده دیگری است که میتوان در ایجاد موزهها لحاظ کرد. موزهای که در آن نسخه اصلی عروسکها (و یا در صورت نیاز به نسخه اصلی در خارج از موزه برای ساخت فیلم، نسخه کپی با کیفیت) به نمایش درآید و تصاویر ذهنی و خیالپردازانه کودکان را عینیت ببخشد.
وجود بخشهای تعاملی بین کودکان بازدید کننده با عروسکها و یا قسمت پخش فیلمها و تصاویر عروسکها میتواند از بخشهای حاشیهای این موزه باشد و رویدادهای متناسبی نیز به تناوب برگزار شود.
موزه آثار جهانی ایران
ایران در بین کشورهایی است که بیشترین آثار جهانی را در یونسکو به ثبت رسانده است (رتبه دهم)، اما گستردگی این آثار در نقاط مختلف ایران امکان بازدید از آنها را بسیار سخت میکند. آثار جهانی زیادی از ایران وجود دارد که گردشگر بسیار اندکی برای دیدن آنها میروند، چرا که شناخت کافی از این آثار و ارزش آنها وجود ندارد. ساخت یک موزه یا سایت که در آن همه آثار جهانی ایران در ابعادی کوچکتر ساخته شود، میتواند هم برای ایرانیان و هم برای گردشگران خارجی جذاب باشد. این موزه به معرفی بیشتر آثار جهانی ایران و علت تمایز آنها که منجبر به ثبت در یونسکو شده کمک میکند.
همچنین میتواند به ترغیب گردشگران برای بازدید از اثر واقعی کمک کند. آثار بسیار ارزشمندی از ایران در لیست آثار جهانی وجود دارد که به دلیل عدم استقبال گردشگران در وضعیت نامطلوبی نگهداری میشوند؛ حال آنکه وجود چنین موزهای میتواند منجر به افزایش بازدیدکنندگان از سایتهای اصلی آنها، ایجاد درآمد و در نتیجه رسیدگی بیشتر به آنها شود.
پینوشت
این مطلب در شماره دوم از مجله طراحان ایده به چاپ رسیده است.
بنویسید